PRACA  Z  DZIECKIEM  LEWORĘCZNYM
                opracowanie: mgr Jolanta Sieradzka


 Znaczenie problemu.

     Psycholodzy i pedagodzy zwracają uwagę na wczesne zdiagnozowanie dziecka leworęcznego i umiejętne postępowanie z nim. Diagnoza musi być potwierdzona specjalistycznym badaniem dziecka w poradni Psychologiczno – Pedagogicznej. Odpowiednio wcześnie stwierdzenie leworęczności dziecka uchroni je przed niepowodzeniami, uodporni na różnego rodzaju urazy, pomoże znieść czekające je trudności, umożliwi prawidłowy rozwój osobowości. Wiele dzieci potrafi wypracować odpowiednią strategię bycia z innymi, właściwe nawyki pracy , optymalną technikę czynności motorycznych i grafomotorycznych, a więc i pisania. Żeby to wszystko osiągnąć trzeba mieć świadomość podstawowych zasad postępowania i pracy z dzieckiem leworęcznym.


OGÓLNE  ZASADY  POSTĘPOWANIA  Z DZIECKIEM  LEWORĘCZNYM

1. Chronić przed wtórnymi zaburzeniami emocjonalnymi na skutek

    niewłaściwych postaw (np. ośmieszanie przez rówieśników,
     przyuczanie przez osoby postronne).
2. Wspierać aktywność ręki lewej:

a) usprawniać ją motorycznie za pomocą różnorodnych zajęć

    graficznych z zastosowaniem rozmaitych narzędzi do rysowania:
    ołówka, kredek woskowych, mazaków, kredy, węgla itp.
b) utrwalać prawidłowe nawyki ruchowe tj. rysowanie linii
     pionowych z góry na dół, poziomych od lewej ku prawej stronie i
     okręgów niezgodnie z ruchem wskazówek zegara
c) podczas zajęć graficznych wprowadzać przerwy na odpoczynek
    i ćwiczenia relaksacyjne.
3. Pomagać w technicznym przezwyciężaniu trudności posługiwania
    się ręką lewą tj.
a) dziecko powinno zajmować miejsce w ławce na lewo od kolegi,
b) kartkę papieru (zeszyt) układać ukośnie, tak aby lewy górny róg był 
    skierowany ku górze, prawy zaś ku dołowi,
c) w ćwiczeniach graficznych wykonywanych w liniaturze palce
    powinny  znajdować się pod linijką, tak aby dziecko nie zasłaniało
    dłonią tekstu,

d) wyrobić nawyk zachowania prawidłowej postawy ciała przy 
    wykonywaniu czynności graficznych (malowanie, rysowanie,
    pisanie), tj. obie stopy oparte o podłogę, łokcie obu rąk zawsze na
    stoliku (kierunek trzymania ołówka, pióra, pędzla, zgodnie z linią
    przedramienia, narzędzie pisarskie trzymane w trzech palcach

c) tolerować wolniejsze tempo pracy.
4. W nauce czytania i pisania oraz liczenia zwrócić uwagę na:
a) poprawność rozpoznawania cyfr i liter  kształtopodcbnych np.
     d-b, p-g, m-n, n-u, l-l-t, 6-9, 3-E (litera),
 b) poprawność i właściwy kierunek odczytywania układów liter np.
     im-mi-in,  do-bo-od, sok-kos-rok, okno-ono, 21-12
 5. Jeśli nauczyciel zauważy pojawienie się charakterystycznych

     dla dzieci leworęcznych błędów w nauce czytania (później pisania)

     takich jak:
- mylenie liter podobnych do siebie pod względem kształtu i
  wielkości,
- przestawianie, opuszczanie, zamiana, dodawanie liter
   w wyrazach,
-  zamiana i opuszczanie końcówek
wówczas należy podjąć pracę korygującą w celu niedopuszczenia do ich utrwalania

6. Ćwiczenia powinny być prowadzone tak, aby służyły
    przezwyciężaniu konkretnych trudności w czytaniu i likwidowaniu
    popełnianych błędów.

7. Wskazane jest aby prowadzący zajęcia brał bezpośredni udział w
     ćwiczeniach i kierował pracę dziecka. Samodzielne czytanie jest
     możliwe wtedy, gdy dziecko nabędzie już odpowiednich
     umiejętności.

8. W procesie opanowania czytania wskazane jest dążenie do
    odczytywania sylabami, które umożliwia szybsze i  poprawne
    czytanie całościowe.
9. W całokształcie oddziaływań korekcyjno -wychowawczych dążyć

    do uzyskania przez dziecko pełnej akceptacji swojej leworęczności.
 
       Wdrożenie odpowiednich zasad pracy z dzieckiem leworęcznym, zarówno w szkole jak i w domu, pozwoli mu w pełni opanować sztukę pisania lewą ręką. Poprzez właściwe ćwiczenia osiągnie pełną sprawność manualną na równi z dziećmi praworęcznymi. Rozwój emocjonalny dziecka przebiegać będzie bez zakłóceń.
       W przypadku braku współpracy z domem podczas wykonywania ćwiczeń i kontroli prawidłowej postawy oraz trzymania narzędzia pisarskiego dziecko będzie miało problemy z pisaniem, odczuwać będzie niepowodzenia, które z czasem mogą się pogłębić i rozszerzyć na różne dziedziny nauki.  
        Proponuję wybrane ćwiczenia do pracy z dzieckiem, które rodzice mogą przeprowadzać z dzieckiem w domu w formie wspólnej zabawy. Osoba dorosła musi pełnić rolę przewodnika, który kontroluje i motywuje dziecko do podejmowania działań. 


Praca z dzieckiem leworęcznym.
 

    POZYCJA  DZIECKA PRZY  PISANIU

- dziecko siedzi przy stole mając obie stopy oparte o podłogę i
    wyprostowane plecy ( prawidłowa postawa ciała),
- dziecko siedząc w szkolnej ławce ma sąsiada po stronie prawej (lewa
    ręka musi  mieć swobodę ruchów),
- zeszyt ułożony jest ukośnie, lewy górny róg zeszytu skierowany jest
   ku górze (odwrotnie niż w przypadku ułożenia przez osobę
   praworęczną),
- dziecko dowolnie reguluje kąt nachylenia zeszytu,
- zeszyt znajduje się na lewo od osi dziecka ( ręka lewa podczas
   pisania zbliża się do strony lewej ku osi ciała )


SPOSOBY  TRZYMANIA  PIÓRA  PODCZAS PISANIA

- najlepiej, gdy dziecko pisze chińskim piórem (ew. długopisem),
- dziecko trzyma długopis w trzech palcach ( między kciukiem,

palcem wskazującym i środkowym  ),
- drugi koniec długopisu skierowany powinien być ku lewemu
   ramieniu,
- palce podczas pisania powinny znajdować się poniżej liniatury
   zeszytu.


ĆWICZENIA  USPRAWNIAJĄCE  PISANIE

1.Ćwiczenia prawidłowego uchwytu i sposobu pisania pióra:
- lepienie kulek z plasteliny, zginanie kulek z papieru,
- „solenie” tzw. kruszenie i rozsypywanie soli, kaszy, piasku po tacy,
   przy pomocy drobnych ruchów palców,
- rysowanie w pozycji stojącej, w płaszczyźnie pionowej ( na
   rozpiętym na ścianie lub tablicy papierze ), ręka uniesiona ku górze. 
   Arkusz papieru powinien znajdować się na wysokości głowy nieco
   na lewo od osi ciała.
2. Ćwiczenia zdolności do kontrolowania siły nacisku ręki dziecka w
     trakcie pisania:
- kreślenie na tackach z piaskiem, kaszą,
- malowanie palcami farbą na dużych arkuszach papieru,
- obrysowanie konturów rysunków w pozycji stojącej nad stołem, gdy
   ręka dziecka swobodnie zwisa ku dołowi,
- wykonanie ćwiczeń graficznych przy użyciu różnych narzędzi:
   kredy, kredek, woskowych, węgla rysunkowego, pędzla, ołówka,
   długopisu, pióra, mazaków różnej grubości.

3. Ćwiczenia relaksacyjne – w okresie przerw w ćwiczeniach
    graficznych:
- zaciskanie pięści i rozwieranie dłoni na przemian wraz z
  uświadomieniem sobie stanu napięcia mięśniowego i rozluźnienia,
- zabawy ruchowe tj. pryskanie wodą, otrzepywanie rąk z wody,
   wytrzepywanie wody z rękawa, otrząsanie się z wody.
4. Wytwarzanie nawyków ruchowych związanych z kierunkiem
    pisania:
A
 - kreślenie linii z zachowaniem kierunków ruchu,
 - linie pionowe - od góry ku dołowi,
 - linie poziome – od lewej ku prawej,
B
- rysowanie kół – niezgodnie z ruchem zegara ( podobnie jak
  literę„o”),
C
- zachowanie kierunku ruchu od lewej do prawej strony:
- zaznaczanie kolorowego marginesu na lewo, np.: każdej strony

zeszytu ( ewentualnie rysowanie słoneczka, które wskazuje drogę ),
- rysowanie szlaczków od strony lewej ku prawej,
- gry i zabawy rysunkowe wymagające zachowania tego kierunku.
5. Ćwiczenia pozycji ruchów:
- ćwiczenia ruchowe usprawniające ruchy ręki, dłoni, nadgarstka i
  palców jednej i obu rąk,
- kreślenie różnymi technikami: w powietrzu na tackach z piaskiem i
  różnymi technikami graficznymi linii ( pionowych, poziomych,
  ukośnych, łamanych, krzywych ), figur geometrycznych ( koło,
  elipsa, kwadrat, trójkąt ),
- rysowanie figury, obrysowanie kształtów geometrycznych, pisanie
   wyrazów bez odrywania ręki od papieru .
6. Ćwiczenia współpracy oka i ręki ( koordynacja wzrokowo –
    ruchowa  ) wg następujących etapów:
I. wypełnianie wykropkowanych linii, obwodzenie konturów rysunku,
    przekalkowywanie ich przez szkło, kalkę techniczną lub folię,
     obrysowanie ich za pomocą szablonów.
II. Zamalowanie rysunku konturowego.
III. Zakreskowywanie pól rysunków ( liniami poziomymi, pionowymi,
      ukośnymi, falistymi, zakratkowywanie).
IV. Wycinanie rysunku.
V. Wklejenie go do zeszytu.


Uwaga.

   W pracy z dzieckiem leworęcznym przydatne są wszelkie ćwiczenia usprawniające motorykę ręki, ćwiczenia graficzne kształcące koordynację wzrokowo – ruchową, których opis można znaleźć w wielu publikacjach.         
 
   Literatura:

1. M. Bogdanowicz „Leworęczność u dzieci”
2. B, Zakrzewska „Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i
    pisaniu”
3. M. Dmochowska „Zanim dziecko zacznie pisać”