ZASADY KONSEKWENTNEGO POSTĘPOWANIA

W WYCHOWANIU DZIECKA

Jasno określone granice w życiu codziennym dają dziecku poczucie bezpieczeństwa. Świadomość u dziecka, że to ono ma większą władzę i kontrolę nad sytuacją niż jego rodzice, powoduje u niego silny niepokój. Dzieci oczekują od rodziców zdecydowanego i pewnego wytyczania jasno określonych granic. Wytyczanie granic jest procesem. Dostosowuje się je i poszerza adekwatnie
do tego, jak dzieci potrafią przyjąć na siebie zwiększoną odpowiedzialność.
Zatem granice są równocześnie mocne, jak i elastyczne.

Modele niewłaściwie ustawionych granic.

1. Granice restrykcyjne

- granice są zbyt wąskie,

- rodziców charakteryzuje nadmierna kontrola i zbyt wysokie wymagania w stosunku do dzieci,

- często stosowane są tutaj kary, które ranią uczucia dzieci, wzbudzają gniew, mogą prowadzić do buntu,

- charakterystyczne dla tego modelu surowe metody uniemożliwiają nawiązanie z dzieckiem współpracy ,

- metody wychowawcze w ramach tego modelu źle wpływają na wyniki w nauce oraz na kształtowanie się w dziecku poczucia odpowiedzialności.

2. Granice zbyt szerokie

- dzieciom dawana jest zbyt duża swoboda nieadekwatnie do stopnia dojrzałości dziecka,

- rodzice często zmieniają zdanie na określony temat,

- konsekwencje za przekroczenie granic są wyciągane za późno lub wcale,

- rodzice używają dużo słów w kierowaniu i prowadzeniu dziecka, natomiast nie idą za tym czyny, w konsekwencji dzieci ignorują rodziców i robią to, na co mają ochotę.

3. Granice niestabilne

- rodzice stosują naprzemiennie czasami metody restrykcyjne, czasami metody zbyt dużego przyzwolenia,

- dzieci w konsekwencji przyjmują postawę buntu, a także wykazują chęci ciągłego przekraczania stawianych im granic.

4. Granice zrównoważone

- opierają się na zasadzie, że dzieciom dajemy tyle wolności, na ile mają one odpowiedzialności w danym zakresie,

- relacja między rodzicami i dziećmi jest oparta na współpracy.
W konsekwencji skłania do nauki, poczucia odpowiedzialności,
a także uczy współpracy,

- jest tutaj zachowana równowaga pomiędzy okazywanym dziecku szacunkiem, a stanowczością,

- jest to podejście tzw. demokratyczne, które daje dziecku wolność
w ramach jasno określonych granic, które nie są ani zbyt szerokie, ani zbyt restrykcyjne.

Przykłady nieskutecznych technik postępowania z dziećmi, świadczących
o tzw. „ruchomych granicach” (techniki te nie powstrzymują niewłaściwych zachowań, nie zachęcają dzieci do postępowania we właściwy sposób, nie przekazują dzieciom podstawowych informacji dotyczących reguł i oczekiwań rodziców, prowokują do buntu i przekraczania granic)

- wyrażanie życzeń, nadziei, marzeń („wolałabym”, „nie lubię, kiedy”)

- powtarzanie i przypominanie zakazów bez działania

- przemowy, kazania, wykłady

- ignorowanie niewłaściwych zachowań

- niejasne polecenia (polecenie, które ma inne znaczenie dla rodzica, inne dla dziecka)

- dawanie złego przykładu

- targowanie się (zachęca dzieci do testowania rodzica i przesuwania granic)

- kłótnie, spory (zasady, które wprowadzają rodzice nie mogą być przedmiotem sporów)

- stosowanie łapówek i nagród specjalnych (to tak, jakby dziecko otrzymywało zapłatę za wykonanie czegoś, co należy do jego obowiązków).

„Stałe granice” wyznaczają stosowanie jednoznacznych i rzeczowych komunikatów. Dziecko musi rozumieć, że przestrzeganie określonych zasad jest nie tylko zalecane, ale konieczne i obowiązkowe.

Wskazówki dotyczące określenia stałych granic:

- komunikat powinien dotyczyć zachowania dziecka, a nie dziecka

- bądź bezpośredni i konkretny (wyraźnie określić kiedy i jak dziecko ma coś wykonać; im mniej słów używa się tym lepiej)

- mów normalnym głosem (stanowczo, ale bez podnoszenia głosu)

- dokładnie określaj konsekwencje nieposłuszeństwa (już
w momencie prośby). Jeśli dziecko nie słucha wyciągana jest ustalona wcześniej konsekwencja

- popieraj słowa działaniem. Słowa są na tyle wiarygodne, na ile potwierdzają je stojące za nimi działania.

Techniki przerywania niewłaściwych zachowań dziecka:

· upewnianie się po wyrażeniu naszego oczekiwania względem zachowania dziecka (np. ,,czy zrozumiałeś”, ,,powtórz, co do ciebie mówiłam”)

· przecinanie: w sytuacji konfliktowej z dzieckiem, kiedy dziecko chce kłócić się, targować i dyskutować na tematy wcześniej uzgodnione, mówimy stanowczo NIE (,,Rozmawialiśmy już na ten temat...”)

· ochłonięcie: kiedy dochodzi do tego, że jedna lub dwie strony tracą kontrolę nad sobą, wtedy potrzebny jest czas na ochłonięcie (np. ,,myślę, że oboje potrzebujemy czasu by ochłonąć, zaczekaj proszę w swoim pokoju (np. 5minut). Za ten czas spokojnie porozmawiamy”)

Ważnym jest, by zwracać uwagę na język, jakim mówimy do dziecka. Powinien on być stanowczy ( nie szorstki i agresywny), z szacunkiem do dziecka. Dziecko musi czuć, że to, co mówi rodzic wynika z jego troski i opiekuńczości, i że chce on pomóc, a nie szkodzić.

KONSEKWENCJE

Regularne wyciąganie konsekwencji w stosunku do dzieci sprawia, że dzieci zaczynają słuchać rodziców i poważnie ich traktować. Dziecko wtedy ma świadomość, kto w rzeczywistości kontroluje sytuację.

W jaki sposób wyciągamy konsekwencje:

· natychmiast: wtedy dziecko wie, z czym dokładnie dana konsekwencja jest związana

· spójnie: oboje rodziców muszą wyciągać konsekwencje w taki sam sposób ( te sama zasady i konsekwencje); spójny sposób wyciągania konsekwencji przy różnych okazjach

· powinien istnieć logiczny związek konsekwencji z danym zachowaniem

· sami musimy być konsekwentni, np., nie możemy karać dziecka za to, że bije jeśli sami bijemy

literatura:

,,Dzieci potrzebują dyscypliny” M. Lemper-Pychlau

,,Kiedy pozwolić, kiedy zabronić” MacKenzie R.